September 2023

Duitse en Nederlandse economie in recessie

Het vertrouwen van inkopers in de maakindustrie is zowel in Nederland als in Duitsland licht aan het stijgen. Maar de pmi waarden zijn voor beide landen nog altijd behoorlijk negatief (alles onder de 50 is negatief). Nederland steeg van 45,3 in juli naar 45,9. In Duitsland steeg de pmi in augustus naar 39,1. In Frankrijk zijn de inkopers iets minder negatief: 46,0, wat overigens wel hoger is dan de voorgaande maanden. Vanwege de teruglopende cijfers van de afgelopen twee kwartalen, is ook Nederland net als Duitsland nu officieel in recessie. In de VS en het Verenigd Koninkrijk (VK) daalde het inkopersvertrouwen naar respectievelijk 47,0 en 43,0. In China, Rusland en India steeg de pmi naar positieve waarden: 51,0, 52,7 en 58,6.

Duitse consument is ontevreden

Consumenten in Duitsland, zowel de particuliere als de zakelijke, hebben weinig vertrouwen in de handelsbekwaamheid van de overheid. Uit onderzoek blijkt dat 69% van de Duitsers vindt dat de regering tekort schiet op het vlak van infrastructuur, investeringen in klimaatbescherming en de uitbreiding van hernieuwbare energiebronnen. De middelgrote Duitse staal gebruikende bedrijven klagen over gebrek aan overheidssteun. De vooruitzichten voor de staalconsumptie voor de rest van het jaar zijn zwak. De omstandigheden in de bouw-, witgoed-, verpakkings- en machinebouwindustrie worden negatief beïnvloed door stijgende rentetarieven, hoge inflatie en een zwak beleggerssentiment.

China zet toon voor deflatie

De bouwcrisis in China duurt nog altijd voort. Voormalig hoofdeconoom van het Internationaal Monetair Fonds, Kenneth Rogoff constateert dat er een te grote afhankelijkheid is van de bouwsector. Investeren in gebouwen, wegen, bruggen en spoorlijnen levert steeds minder op. Dit groeimodel, waarbij de bouw in de Chinese economie zo’n 30% is, is volgens Rogoff ten einde. Na de coronacrisis is er wereldwijd juist een sterke vraag naar diensten, die grotendeels lokaal worden geleverd. Het gevolg is een forse daling van de Chinese export: deze zomer ruim 14% minder dan vorig jaar. De import viel bijna net zo hard terug. Als gevolg daarvan dalen de prijzen met gemiddeld 0,3%. De lagere exportprijs en afgenomen import helpen bij de inflatiebestrijding in Europa en de VS. De werkloosheid onder de Chinese jeugd zou zijn opgelopen tot ruim 21%.

VS en China blijven elkaar met exportbeperkingen bestoken

Hoewel de VS de importbeperking op producten van 27 Chinese bedrijven ophief, zijn er nieuwe restricties opgelegd voor de export naar China van Amerikaanse Micron chips en Boeing vliegtuigen. China heeft op haar beurt een beperking gezet op de export van de grondstoffen gallium en germanium, die belangrijk zijn voor de vervaardiging van halfgeleiders. Dat zou mede een reactie zijn op de eerdere beperking van export van de Nederlandse ASML-machines.

Olieprijs omhoog geschoten

De olieprijs is deze zomer flink opgelopen met bijna $ 10 per vat Brent, die nu richting de $ 90 per vat gaat. In Gabon, gelegen in West Afrika en ook wel het Koeweit van Afrika genoemd, vond een staatsgreep plaats; nog geen vijf weken na de staatsgreep in het eveneens olieproducerende Nigeria. Beide landen maken deel uit van de OPEC+. De staatsgreep in Gabon is de achtste in West- en Centraal-Afrika sinds 2020. Gabon was het enige Afrikaanse OPEC-lid dat de afgelopen maanden zijn productiequota heeft gehaald. In Nederland overweegt het demissionaire kabinet om de accijns op brandstof voor auto's vanaf januari te verhogen met bijna €0,21 per liter.

Europese staalproductie neemt af

De prijs van Amerikaans vlak staal stijgt naar verwachting de komende maanden, omdat de producttoeslag zal vervallen. Dat maakt de concurrentiepositie van Europees staal gunstiger. De wereldwijde staalproductie daalde in juli licht maar was wel 6,6% hoger dan juli vorig jaar. In Zuid Amerika was de grootste daling: 8,4% procent en daarna in Europa: 7,1%. In Afrika was de grootste stijging: 26,1%. In Rusland/CIS-landen, Oekraïne, Azië en Oceanië was er een stijging te zien van 9,3% en 9,1%. In China steeg de productie met 11,5% en in India met 14,3% ten opzichte van juli 2022. De Europese CEO van ArcelorMittal waarschuwt voor de-industrialisatie in Europa. Het afgelopen decennium is er 20% minder staal geproduceerd. De CEO verwacht dat er de komende tien jaar nog eens 20% verdwijnt en dat terwijl Europa slechts 10% van de wereldproductie vertegenwoordigt. Hij vreest dat dit uiteindelijk een bedreiging zal vormen van de Europese basisindustrie.

Lichte recessie in Nederland geen reden voor paniek

Hoewel de Nederlandse economie officieel in recessie is beland, gaat het volgens het CBS om een milde recessie. De Nederlandse economie is sinds de coronacrisis sterk gegroeid, sterker dan andere economieën in de eurozone. De economie werd in 2020 niet alleen minder hard geraakt door corona, maar herstelde zich in 2021 en 2022 beter dankzij de groei van de export. De inflatie is in augustus behoorlijk lager dan een maand eerder; deze daalde van 5,3% naar 3,4%. In de eurozone was de inflatie gemiddeld 5,3%. In Duitsland was de inflatie 6,1%. De afzetprijzen van de Nederlandse industrie daalden met 7,7% (juli). De auto- en machine-industrie plusten met 5,9% en 4,1%. Neerlands trots, de elektrotechnische- en machine-industrie groeiden met 13,7%.

Inhaalslag faillissementen

Sinds 2022 is het aantal faillissementen in Nederland continu licht stijgend. Eén en ander heeft waarschijnlijk te maken met het feit dat noodlijdende bedrijven dankzij de coronasteun konden doorgaan met hun bedrijfsvoering terwijl ze niet gezond waren. Op dit moment zijn er 43.000 mkb-bedrijven die hun belastingschuld uit de coronatijd nog moeten terugbetalen. Van alle bedrijfstakken telde de bouwnijverheid het grootste aantal faillissementen.

Centrale banken verhogen nogmaals rente

Het rentebeleid van de Europese Centrale Bank (ECB) zorgt nog steeds voor het aftoppen van de inflatie. Door renteverhogingen (van -0,5% in juli 2022 naar 3,75% procent nu) is het voor bedrijven en consumenten duurder geworden geld te lenen en levert sparen juist meer op. De stagnerende daling van de inflatie in augustus zal voor de ECB naar verwachting aanleiding zijn om in september de rente opnieuw te verhogen. Ook de Amerikaanse Federal Reserve, overweegt de rente, die al op het hoogste peil in 22 jaar staat, nog verder te verhogen.

Beurzen

• 11 t/m 15 september Schweissen & Schneiden Essen, verbinding- & scheidingstechniek
• 18 t/m 23 september Emo Hannover, metaalbewerking
• 26 t/m 28 september Parts2clean Stuttgart, onderdelenreiniging
• 10 t/m 12 oktober Metavak Gorinchem, metaalbewerking